Czy język chiński to to samo co język mandaryński? To pytanie często pojawia się wśród osób zaczynających przygodę z nauką tego egzotycznego języka lub planujących tłumaczenia z chińskiego. W rzeczywistości, „język chiński” to pojęcie zbiorcze obejmujące wiele różnych dialektów i odmian, z których mandaryński jest tylko jednym – choć zdecydowanie najbardziej rozpowszechnionym. W tym artykule wyjaśnimy, czym dokładnie różni się język chiński od mandaryńskiego i dlaczego warto znać tę różnicę, zwłaszcza przy wyborze odpowiedniego tłumacza.
Język chiński
Język chiński (Chinese) to termin ogólny, który odnosi się do całej rodziny języków używanych w Chinach, obejmującej wiele dialektów i języków regionalnych, m.in.:
- Mandaryński (Putonghua)
- Kantoński (Yue)
- Hakka (Kejia)
- Min (np. dialekt z Fuzhou, dialekt tajwański)
- Wu (np. dialekt szanghajski)
- Jin, Xiang, Gan – inne grupy dialektalne
Te dialekty mogą być tak różne od siebie, że użytkownicy różnych odmian często się nie rozumieją w mowie.
Język mandaryński
Język mandaryński (chiń. 普通话 / Pǔtōnghuà, dosł. „język wspólny”):
- to jeden z dialektów chińskich, ale pełni rolę języka urzędowego w Chinach,
- bazuje głównie na dialekcie z Pekinu i północnych Chin,
- jest nauczany w szkołach i używany w mediach, administracji, polityce – to forma języka chińskiego, którą posługuje się najwięcej ludzi na świecie.
W niektórych krajach używa się innych nazw:
- na Tajwanie: Guóyǔ (國語) – język narodowy,
- w Singapurze, Malezji: Huáyǔ (华语) – język chiński (dla ludności chińskiej w diasporze).
Wszystkie dialekty chińskie (łącznie z mandaryńskim) posługują się tym samym systemem znaków chińskich (汉字 / hànzì), choć wymowa słów jest różna.
Mandaryński i inne dialekty wywodzą się z tej samej rodziny językowej sinotybetańskiej.
Podstawowa struktura zdania w wielu dialektach jest podobna (np. podmiot, orzeczenie, dopełnienie).
Pisownia może być podobna (często te same znaki), ale wymowa i akcenty są inne.
Poniżej porównanie fonetyczne między mandaryńskim a kantońskim – przykłady pokazują jak te dwa dialekty się różnią w mowie.
- Liczba tonów
Cecha | Mandaryński | Kantoński |
Liczba tonów | 4 tony + ton neutralny | 6–9 tonów (zależnie od analizy) |
Przykładowe tony | mā, má, mǎ, mà, ma | si¹, si², si³, si⁴, si⁵, si⁶ |
Mandaryński ma 4 tony:
- Wysoki, równy (mā)
- Wznoszący (má)
- Opadająco-wznoszący (mǎ)
- Opadający (mà)
+ ton neutralny (ma – bez wyraźnej wysokości)
Kantoński ma 6 do 9 tonów (z rozróżnieniem tonów krótkich i długich). Tony są bardziej złożone niż w mandaryńskim.
- Porównanie wymowy – przykłady słów
Znaki | Znaczenie | Mandaryński (Pinyin) | Kantoński (Yale) |
媽 | mama | mā (ton 1) | mā (ton 1) |
馬 | koń | mǎ (ton3) | máh (ton 5) |
罵 | przeklinać | mà (ton 4) | maah (ton 6) |
是 | być | shì | sih |
書 | książka | shū | syū |
我 | ja | wǒ | ngóh |
你 | ty | nǐ | néih |
吃 | jeść | chī | hek |
- W mandaryńskim są stosunkowo proste sylaby, często kończą się samogłoską lub spółgłoską „-n” albo „-ng”.
- W kantońskim jest więcej spółgłoskowych zakończeń: „-p”, „-t”, „-k” (np. hek - „jeść”), które w mandaryńskim zanikły.
- Porównanie fraz
Polski | Mandaryński (Pinyin) | Kantoński (Yale) |
Jak się masz? | 你好吗?(nǐ hǎo ma?) | 你好嗎?(néih hóu mā?) |
Dziękuję | 谢谢 (xièxiè) | 多謝 (dōjeh) |
Ile to kosztuje? | 多少钱?(duō shǎo qián?) | 幾多錢?(géidō chín?) |
- Różnice fonetyczne
- Kantoński często zachowuje starsze formy fonetyczne, które zanikły w mandaryńskim.
- W kantońskim jest większa liczba spółgłoskowych zakończeń oraz bardziej złożona tonacja.
- Mandaryński jest bardziej uproszczony pod względem fonetycznym.
- Różnice fonetyczne
- Kantoński często zachowuje starsze formy fonetyczne, które zanikły w mandaryńskim.
- W kantońskim jest większa liczba spółgłoskowych zakończeń oraz bardziej złożona tonacja.
- Mandaryński jest bardziej uproszczony pod względem fonetycznym.
- Mandaryński jest łatwiejszy do nauki dla początkujących ze względu na prostszą wymowę i mniejszą liczbę tonów.
- Kantoński jest trudniejszy fonetycznie (ma więcej tonów i końcówek), ale bardzo użyteczny np. w Hongkongu, Makau i wśród diaspor chińskich na świecie.
- Porównanie język kantoński vs język mandaryński (wideo: https://www.youtube.com/watch?v=Oq_8bvGtGgg)
- Porównanie akcentów w języku mandaryńskim (https://www.youtube.com/watch?v=1RIDp3hMNRU)
Język chiński to nie tylko mandaryński – to cała grupa dialektów, które różnią się wymową, słownictwem, a czasem nawet pismem. Mandaryński jest jednak najczęściej używaną odmianą, zwłaszcza w oficjalnych kontaktach i tłumaczeniach.
Jeśli potrzebujesz profesjonalnych tłumaczeń z chińskiego – zarówno mandaryńskiego, jak i innych dialektów – skontaktuj się z biurem tłumaczeń ANGOS. Nasi doświadczeni lingwiści pomogą Ci precyzyjnie przekazać każdą treść.
Zapraszamy do współpracy!
Biuro Tłumaczeń ANGOS poleca swoje usługi – napisz do nas na angos@angos.com.pl
Dodaj komentarz