Jak tłumaczyć nieprzetłumaczalne – czyli idiomy w tłumaczeniach

Idiomy, czyli zwroty językowe o znaczeniu niezależnym od znaczeń poszczególnych słów, które je tworzą, stanowią nie lada wyzwanie dla tłumaczy. Jak przekazać subtelną grę słów i kulturowe konteksty? Czy jest to w ogóle możliwe? Dziś opowiemy o tym, jak tłumaczyć te nieprzetłumaczalne konstrukcje językowe. W tekście znajdziesz praktyczne wskazówki i liczne przykłady, pokazujące, że idiomów można i warto się nauczyć, gdyż są ciekawym urozmaiceniem języka.

Idiomy – co to właściwie jest?

Zanim zaczniemy rozmawiać o tłumaczeniach idiomów, warto zrozumieć, czym one są. Idiomy to wyrażenia, których znaczenie nie wynika wprost z dosłownego rozumienia poszczególnych słów. Przykładem może być angielski idiom "to have a chip on one's shoulder", co dosłownie oznaczałoby "mieć żeton na ramieniu", ale faktyczne znaczenie to "mieć pretensje do całego świata". Idiomy są powszechne w każdym języku i stanowią ważną część kultury i komunikacji.

Tłumaczenia literackie – wyzwanie czy sztuka?

Tłumaczenie idiomów na potrzeby literatury to prawdziwe wyzwanie. Tłumaczenie literackie musi zachować nie tylko znaczenie idiomu, ale również jego klimat i oryginalność, np. w przypadku idiomu "hit the road" lub “take to one’s heels” w języku angielskim, tłumacz musi znaleźć równoważny idiom w języku docelowym (np. w polskim), który odda zarówno jego znaczenie, jak i kontekst, np. "wziąć nogi za pas", ale jednocześnie musi unikać dosłownego tłumaczenia, które mogłoby zaburzyć oryginalność tekstu

Tłumaczenia specjalistyczne – precyzja ponad wszystko

W tłumaczeniach specjalistycznych, jak na przykład w tekstach naukowych, technicznych lub medycznych, nie ma miejsca na brak precyzji. Idiomy mogą sprawić wiele problemów, ponieważ w tego typu tekstach każde słowo musi być dokładnie przemyślane i odwzorowane. Tłumaczenie idiomów może więc wiązać się z koniecznością użycia dłuższych wyrażeń, które oddadzą sens, ale stracą na malowniczości.

Tłumaczenia do publikacji – balans między wiernością oryginałowi i przystępnością dla czytelnika

Gdy mowa o tłumaczeniach do publikacji, takich jak artykuły, czy strony internetowe, ważne jest to, aby były zrozumiałe i klarowne dla odbiorcy docelowego. To szczególnie istotne w przypadku treści o charakterze ogólnym, gdzie czytelnik niekoniecznie jest ekspertem w danej dziedzinie. Należy jednak pamiętać, że zbyt swobodne tłumaczenie, choć będzie w pełni zrozumiałe, może stracić sens i klimat oryginalnego tekstu. W związku z tym, tłumacz musi znaleźć równowagę pomiędzy tymi dwoma aspektami.

Przykłady idiomów i ich tłumaczeń

Aby lepiej zrozumieć wyzwanie, jakim są idiomy w tłumaczeniach, przyjrzyjmy się kilku przykładom:

1. 1. 1. Angielski: It's raining cats and dogs
         • Polski: Leje jak z cebra
      2. Angielski: To kill two birds with one stone
         • Polski: Upiec dwie pieczenie na jednym ogniu
      3. Angielski: Bite the bullet
         • Polski: Zagryźć zęby
      4. Angielski: Hit the sack
         • Polski: Idź spać
      5. Niemiecki: Schwein haben
         • Polski: Mieć szczęście
      6. Niemiecki: Durch die Blume sagen
         • Polski: Owijać w bawełnę
      7. Niemiecki: Jemanden über den Tisch ziehen
         • Polski: Nabrać kogoś
      8. Niemiecki: Wie die Made im Speck leben
         • Polski: Żyć jak pączek w maśle

Tłumaczenie idiomów to sztuka polegająca na odnalezieniu równowagi między wiernością oryginałowi a zrozumiałym przekazem dla odbiorcy. W literaturze można pozwolić sobie na pewne szaleństwo językowe, podczas gdy w tłumaczeniach specjalistycznych precyzja jest kluczowa. 

Pamiętajmy, że to tylko kilka z tysięcy idiomów dostępnych w różnych językach. Warto się nimi zainteresować i uczyć, bo to fascynujący obszar komunikacji między ludźmi. Odwiedź naszą stronę i dowiedz się więcej o usługach tłumaczeniowych. Pomagamy przekraczać bariery językowe, by Twoja wiadomość dotarła wszędzie!

Biuro Tłumaczeń ANGOS poleca swoje usługi – napisz do nas na angos@angos.com.pl

Zapraszamy do współpracy 🙂